Dankbaarheid: Om die volle sirkel te vlieg

Ons sluit vandag ons Aprilmaand-nadenke oor 'n Lewe van Oorvloedige Dankbaarheid af.  Dankbaarheid beteken nie 'n sleutel tot "goedgaan nie".  Dit beteken bloot wat dit impliseer:  om hierdie oomblik, ongeag wat die oomblik aanbied, met 'n dankbaarheid te leef.  Tevrede dat dit nou die oomblik is vir wat in my lewe ook al aan die gang is. 

Dankbaarheid is die inoefening om met "'n oop hart" te kan leef.  Om nie my hart geslote te hou vir sekere situasies waarvan ek nie hou nie, of sekere emosies wat ek sou verkies om te vermy nie.  Dankbaarheid - of die lewe met 'n Oop Hart, impliseer dat ek toelaat dat wat die lewe my aanbied, vir my goed is ... juis omdat dit nie nou anders is nie.

Alle godsdienste is 'n "saak van die hart".  Dit is die raaksien van God wat ‘n raaksien van jou medemens stimuleer (en andersom).  Dit gebeur – soos die Profete leer – “wanneer die hardheid van die hart versag”.  David Steindl-Rast skryf:  “Elke keer as ons oor die hart praat, praat ons oor die hele mens.  Die hart dui die ‘ten diepste’ aan.  Die hart dui die kern van ons menswees aan.  Dit is in die ‘ten diepste’ waar ons leer om ‘openhartig’ te leef”.  

Wat sou dit vir jou om “open-hart-ig “ te leef?

Wat sou dit van jou vra om "met 'n oop hart" die lewe vandag te ontvang, presies soos wat die lewe vir jou aangebied is?

Terwyl ek oor David Steindl-Rast gesels, kyk gerus hier na 'n gesprek met hom oor openheid en dankbaarheid vir die oomblik waarin jy leef.  Dit is uit sy gesprek dat ek besef, "dankbaarheid is om die volle sirkel te vlieg"...

http://www.youtube.com/watch?v=zC0_1uVZaYM

WANNEER DIE OORROMPELING NIE GEKEER KAN WORD NIE

Die bekende digter Roger Housden haal in sy boek oor die gedigte van ou geloofsvaders en -moeders ( "For Lovers of God Everywhere") 'n gebed van Kerkvader Augustinus aan.  'n Gebed wat hy gebid het n.a.v. die kosbare tyd wat hy verloor het om homself nie dadelik deur God te laat oorrompel nie. 

"I CAME TO LOVE YOU TOO LATE"

I came to love you too late, Oh Beauty, so ancient and so new. 

Yes, I came to love you too late.

What did I know?

You were inside me, and I was out of my body and mind looking for you.

I drove like an ugly madman against the beautiful things and beings you made.

You were inside me, but I was not inside you...

You called to me, you cried to me; 

you broke the bowl of my deafness;

you uncovered my beams and threw them at me;

you rejected my blindness;

you blew a fragrant wind on my, and I sucked in my breath and wanted you;

I tasted you

and now I want you as I want food and water;

you touched me,

and I have been burning ever since to have your peace.

Oor die lewe van Augustinus was daar vele wenkbroue deur die eeue gelig:  'n man wat laat in sy lewe tot bekering gekom het; 'n man wat homself as 'n hedonis kon beskryf wat elke behoefte van sy impulse bevredig het; wat menige vroue bemin het; ook in sy vroee jeug 'n seun by een van die vroue gehad het.  Hieroor het sy ma Monica, ook as 'n heilige deur die kerk verklaar, 'n leeftyd lank gebid.  Denise Levertov skryf oor Augustinus se soeke na God en herinner haar lesers dat dit eintlik God is wat Augustinus reeds gevind het, lank voor Augustinus dit besef het (... of soos Pascal dit beskryf het:  "You would not seek Me if you did not already possess Me."

FOR THE ASKING (Denise Levertov)

Augustine said his soul was a house so cramped God could barely squeeze in.

Knock down the mean partitions, he prayed, so You may enter!

Raise the oppressive ceilings!

Augustine's soul didn't become a mansion large enough to welcome, along with God, the women he'd loved, except for his mother (though one, perhaps, his son's mother, did remain to inhabit a small dark room). God, therefore, would never have felt fully at home as his guest.

Nevertheless, it's clear desire fulfilled itself in the asking,

revealing prayer's dynamic action,

that scoops out channels like water on stone,

or bulds like layers of grainy sediment steadily forming sandstone. 

The walls, with each thought, each feeling, each word he set down, expanded, unnoticed;

the roof rose,

and a skylight opened.

DIEPER ... AL DIEPER! EERLIK ... AL EERLIKER! RUIM ... AL RUIMER!

Henry Nouwen skryf in 'n kosbare klein boekie ("Out of Solitude"), 

"Somewhere we know that without a lonely place our lives are in danger.

Somewhere we know that without silence words lose their meaning,

that without listening speaking no longer heals,

that without distance closeness cannot cure. 

Somewhere we know that without a lonely place our actions quickly become empty gestures"

Ons kan ons met die interessantste dinge besighou, sonder dat dit enige betekenis het.  Met hierdie woorde wil Henry Nouwen ons herinner dat 'n "reflekterende" lewe die lewe betekenisvol maak.  Ook glo nogal dat dit een van ons eienskappe is as "imago Deo" ... ons is "soos God" omdat ons kan nadink.  Ons leef nie maar sommer net.  Wat ons doen, weet ons het implikasies.  Daarom dat ons tyd maak vir "peins".  Soos Dawid in 'n Psalm skryf, "as ek snags in my bed u Woord oordink...". 

Hoe bedink ek my lewe, my gedrag, my betekenisvolle bydrae tot die samelewing, my aanddeel aan die herstel van 'n gebroke wereld, as ek nie doelgerig tyd maak om daaroor te dink nie?  Hoe bedink ek die inhoud van my gesprekke as ek nie ook soms die nadenker is van waaroor my geselse gaan nie? 

As dit my intense behoefte is om meer ruimte vir God in my lewe te maak, moet ek immers ook nadink oor waar die afwesigheid van God is?  As ek nie 'n oppervlakkige lewe wil leef nie, maar betekenisvoller, dan sal ek my leefstyl en my gewoontes moet bedink.  As ek eerliker voor God ("coram Dei") wil leef, moet ek ook bereid wees om die bedrieglikhede te ontmasker wat ek as waarheid aanhang. 

Die woestynvaders het geglo dat die mens wat kies om nouer saam met God te leef (of wat ons ook sou kon noem, 'n lewe met al meer ruimte vir God; 'n lewe eerlik geleef voor God, of bloot geloofsverdieping) net met drie goed te make het,

1)  waar jy ook al gaan, hou God in gedagte

2) waarmee jy jou ook al besig hou, hou God se riglyne in gedagte

3) waar jy ook al oor bly, bly daar en moenie te gou, te haastig, wil weggaan nie.

Jy kan dus meer ruimte vir God in jou lewe maak, deur meer bewustelik bewus te wees dat jou ganse lewe binne die teenwoordigheid van God geleef word; dat jou keuse hoe om te leef, volgens 'n riglyn van "Wees lief vir God; wees lief vir jou medemens; en wees lief vir jouself", en dat 'n lewe van geduldige afwagting, stille luister, 'n lewe wat nie oorvol gemaak word deur oppervlakkige sleur nie, 'n lewe van nadenke moontlik maak.

"In die geselskap van Stilte"

 As iemand ‘n handleiding oor jou lewe sou skryf, watter beginsels sou hulle as die belangrikste beskou as “raad” aan ander oor hoe om “Die Kuns van Leef” te bemeester?

Dalk sou ek dit veel eenvoudiger vir myself kon stel:  watter gewoontes oefen ek in om van ‘n “gewone lewe” ‘n “vervullende lewe” te maak?  Iets wat ek al oor en oor geleer het, is dat ‘n mense wat ‘n betekenisvolle leef, dit nie maar net aan toeval oorlaat nie.  Dit is waar:  my ingesteldheid teenoor die lewe bepaal hoe my lewe “word”.  Ek het nie noodwendig beheer oor die gebeure nie, maar hoe ek my daaglikse gedagtes en emosies, verantwoordelikheid en roeping nakom, bepaal hoe ek op die gebeure reageer.  En dit vorm die tipe mens wat ek ís. 

Die Regula van Benediktus sou eenvoudig opgesom kon word as Riglyne om die Lewenskuns in te oefen. 

• As dit nie reeds doen nie, begin met die gewoonte om elke dag ‘n gebed te bid.  Of dalk elke dag ‘n Psalm op te lees.  Jy kan selfs net een Psalm per week lees.  Hou dit so eenvoudig moontlik, maar so gereeld moontlik.  Jy sou met ‘n gewoonte kon begin om ‘n gebed op jou rekenaar se sleutelbord te plak, sodat jy elke oggend, voordat jy die rekenaar aanskakel, daardie gebed lees. 

• Vind ‘n geestelike vriend(in), ‘n spirituele begeleier of ‘n mentor … iemand vir wie jy respek het, sodat jy met daardie persoon kan gesels om seker te maak jy mislei jou nie oor jou lewe nie.  Iemand wat vir jou die “regte” tipe vrae vra.  (Daar is dalk selfs iemand in die Formatio-groep wat jy wil vra om jou een maal ‘n week te begelei…).

 • ‘n Gelowige kan selde ‘n verdiepte lewe leef sonder die teenwoordigheid van ander gelowiges se invloed in jou lewe.  Op watter manier sou jy gereelde kontak met mense kon hê (bv eenmaal ‘n maand saam ‘n eenvoudige aandete eet en saam mediteer).  Die gereelde ritme daarvan is belangriker as die spyskaart!  

• Vind vir jou plekke in jou dag (al is dit bloot om sonder jou motorradio aan te ry) waar jy kan stilword.  (Die petrolprys dwing my deesdae om stadiger te ry … maar ek maak dit ook ‘n doelbewuste keuse om “stadiger” te leef).  Soos ‘n Benediktus-wyse eenmaal geskryf het:  “Speed and noise are the two greatest obstacles to a contemplative life so eliminating as much of either of these as possible will definitely help you as you move toward a greater sense of being “alone with the Alone.”

DOEN DIE NEDERIGE WERK

"'n Oppersaal.  Aand.  Twaalf manne, net soos hulle van die straat ingekom het, wag op die maaltyd.  Moeg, honger, vuil.  Wat hulle nou kort, is 'n slaaf wat met 'n skottel water van die een na die ander gaan en voete was.  Maar daar is nie een nie.  Dan maak die Rabbi 'n handdoek om hom vas en doen juis dit:  Hy gaan van een paar stowwerige voete na die volgende en was hulle. 

 'n Ongemaklike swye, totdat een protesteer...

'n Mens mis die sin van wat hier gebeur as jy net van beskeidenheid en saaklikheid praat.  In hierdie enkele, sigbare teken verbeeld Christus sy hele aardse lewe:  een met gesag, buigend voor hulle wat afhanklik is en bedreig word. 

Die Grote voor die Kleine.

Dis steeds die model vir die mens:  wat dwaas lyk, wat vloek teen alle gevoel vir rang en selfagting, moet gedoen word ter wille van die vrede wat dit bring.  Vrede onder die mense begin nie waar een die mag het om die stryd te smoor nie, maar daar waar een van sy eer afsien.  Hoe vollediger hy dit regkry, des te groter sal die vrede wees wat van hom uitgaan."

Jorg Zink se nadenke oor Jesus wat "laag neerbuig" (uit "Pad na die Gebed") is dalk ons enigste gedagtes wat ons in hierdie Paastyd hoef te koester:  "Die Grote voor die kleine".

Die eerste tree, Here,

loop ek agter U aan

en kyk wat U doen.

U het nie mag gesoek nie,

nie rykdom

of byval nie.

U is die gestalte van 'n nederige,

misverstaan en verag.

Hulle het oor U die kop geskud,

hulle het agter die hand oor U gepraat.

Hulle meen U is gevaarlik...

en U doodgemaak.

My eer, Here,

is die kiem van die tweedrag

tussen my en die mense.

My trots is die kiem van haat.

Maar u kniel voor my met U handdoek om U lyf...

Ek is nog maar aan die begin,

nog besig met die eerste tree.

Nou reeds vrees ek vir my reputasie

dat ek verag mag word.

Neem my hierdie tree met U saam

dat ek deur U vry leef.

Here, U buig U voor my.

Ek buig

voor die geheimenis van u pad

PAASFEES: GEREEDMAAK VIR DIE REIS

Ek wonder in hierdie tyd dikwels oor Pase.  Dalk verstaan ons nie Paasfees as ons nie die Pasga-storie altyd saam daarmee lees nie.  Nie Pasga as “die fees  van die lam” nie, maar eerder Pasga as die “gereedmaak vir die reis die woestyn in”.  Dit tref my toe ek saam met die bybelstudiegroep gister die gedeelte lees in Eksodus oor die voorbereiding vir Pasga.  Vir sewe dae lank moet hulle ongesuurde brood eet.  Asof die “gestrooptheid van dieët” met die ongerysde brood nie genoeg is nie, moet hulle die hele nag – ter voorbereiding van die Pasga – nie slaap nie (“vas van rus”?)  Die gebraaide lam, wat saam met die ongesuurde brood en bitter kruie geëet moet word, moet “haastig geëet word, aangetrek vir die reis, skoene aan die voete en kierie in die hand.  Dit is die paasfees van die Here” (Eks 12:11).

Ek verwonder my hoe ons christene van Paasfees ‘n ander tipe fees gaan maak het as die oorspronklike “Fees van Eenvoud”.  Vir die Jode was dit die begin van ‘n intog in die woestyn.  Die woestyn as gestrooptheid.  Dus, die “Fees van Stroping”!  Jy los alles wat jou kan verhinder agter, en jy gaan, sonder bagasie, op die Nuwe Reis. Onbekendheid tegemoet.

Ek wonder waar het die moderne mens haar hunkering na eenvoud verloor?  Want dit lyk asof dit nog altyd deel van menswees was.  Om die waarheid te sê, ek het dit selfs in die Dhammapada (die Boeddhistiese wysheidsteks) raakgelees:  

“Let us live most happily, possessing nothing, let us feed on joy, like

 the radiant gods”. 

Alle godsdienste – nie net die christelike geloof nie - vier eenvoud! 

Waar het ons die pad byster geraak?  Ons mense van vandag?  Ons vier verslawing (...ons noem dit net nie verslawing nie!) 

Dan weet ek dat my eie soeke na eenvoud ook my vergrootglas is op die manier hoe ek my eie lewe inrig!

NADENKE AS 'N GELOOFSGEWOONTE

Dit is toe nie Die Heilige Ignatius van Lyola se woorde nie.  Nou toe nou.  Dis toe al die tyd Sokrates se wysheid.  Of was dit nou Plato wat Sokrates se wysheid aangehaal het...  En toe later Ignatius wat Sokrates (of Plato) aangehaal het...  Ek besef net, mag dit 'n wysheid word wat so ingeoefen word in my eie lewe, dat dit "my" wysheid word.  "'n Lewe wat nie in nadenke geleef word nie, is nie die moeite werd om geleef te word nie".

Daar is verskeie variasies op hierdie tema... "Die mens wat die verlede vergeet, is gedoem om die verlede te herhaal". 

Ek kan begryp waarom Ignatius sy mede-geloofsreisigers aangemoedig het om hulle lewens te bedink.  Hoe sal 'n mens God in die lewe raaksien, as jy nie God-in-jou-lewe bedink nie?  As ek die Bybel reg verstaan, lyk dit asof Jesus juis mense wou herinner dat die Godheid op ander plekke sigbaar gaan wees as waar ons dit vanselfsprekend sou verwag (gaan lees maar Matt 25).  Ek begryp ook waarom die Psalmdigter bid, "weerhou my van 'n nuttelose lewe; laat my leef op die weg wat U aanwys" (Ps 119:37).  Dan moet ek myself tog afvra, hoe gaan ek weet of my lewe geleef word "op die weg wat U aanwys"; as ek "Die Weg" nie bedink nie?

Woorde soos "peins" ... "bedink" ... "mediteer" ... is selde in die woordeskat van haastige mense!  "Stilword" en "tot bedaring kom" is selde 'n aktiwiteit hoog op die aktiwiteitslys van besige mense.   Ek besef skielik hoe belangrik die woord "onthou" in die Bybel is.  As jy "terugdink" gaan jy kan "onthou". "Terugdink" en "nuutdink" is waarskynlik in Bybelse terme sinonieme.  'n Terugblik gee nuwe perspektief.

Daar is beslis ook 'n verskil tussen "nadenke" en "verknogtheid".  Ignatius (en sekerlik Sokrates ook) sou daarmee saamstem.  Nadenke vir Ignatius was nie om vas te hou aan die verlede nie.  Nadenke, as 'n geloofsgewoonte, is om die verlede te bedink as 'n sleutel om vandag anders te kan leef.

Daar is nog 3 weke oor voor Pase.  Hierdie 3 weke is vir my "nadink"-tyd.  In hierdie 3 weke wil ek 3 vrae inoefen:  die "Gods-vraag" (waar sien ek God in my lewe?); die "Self"-vraag (hoe het God my bedoel om te wees?) en die "skeppings-vraag" (waarom is ek nou, op hierdie spesifieke tyd van my lewe, op hierdie spesifieke plek, tussen hierdie spesifieke mense rondom my?)

Lydenstyd is "nadink"-tyd.  Of dit nou Sokrates was wat die wysheid uitgedink het, en of dit Ignatius is wat 'n paar eeue later mense weer daaraan herinner het, dit is om't ewe.  Die vraag is of dit my geloofswysheid gaan word!