GEVIND ... DAAROM SOEKEND

In 'n besondere boekie, "God is silence" geskryf deur Pierre Lacout, wat deur die Quakers uitgegee word, skryf Lacout die volgende:

"Words split apart.  Silence unites.
Words scatter.  Silence gathers together.
Words stir up.  Silence brings peace.
Words engender denial.  Silence invites even the denier to find fresh hope in the confident expectation of a mystery which can be accomplished within".

As ons glo dat die Gees "waai waar hy wil", dan is dit nodig dat ons "geloofseile" in gereedheid moet wees, om die Wind se krag te kan opvang.  Noem ons hierdie "wind" dalk die "asem" (stem) van God, dan sou die sin dalk kon lui:  "God praat wanneer God kies om te praat" ... juis daarom moet my geloofsintuie so ingestel wees om God se stem te hoor.

Hoe praat God?  Hier onthou ek 'n sinnetjie van CS Lewis wat ek as 'n student gelees het.  Dit het so 'n groot indruk op my gemaak, dat ek dit tot vandag onthou:

"God whispers in our pleasures,
God shouts in our pains,
but suffering is his megaphone to rouse a deaf world".

Ek het nodig om te ontdek dat hierdie tipe stilte wat die ou woestynvaders en-moeders so dringend opgesoek het, 'n "aktiewe" stilte was.  M.a.w. dit is nie maar net die stilte van 'n rystoel waarbinne ek myself, asof gehipnotiseer, aan die slaap sus nie.  Hierdie is 'n soeke na God se stem elke oomblik van die dag.  Dit is 'n ingesteldheid om God oral te hoor.  Dit vra van my 'n houding van gereedheid!

Natuurlik impliseer dit dat ek ook moet ontdek hoe baie "klank-afleiers" (of noem dit psigiese geraas) daar in my dag sal wees wat my gaan weerhou om aktief stilte op te soek.  My grootste afleier is sekerlik ek self!  Ons raak so maklik gefrustreer "omdat ons niks hoor nie". 

Maar herinner jouself, dit is God se droom dat jy God se stem moet hoor.  Inderdaad, soos Blase Pascal geskryf het:  "You would not be seeking God if you hand not already found God".  Dit is juis omdat jy God reeds ken, dat jy 'n behoefte het om meer van God se teenwoordigheid te ervaar! 

En ja, kom ek sluit af deur jou te herinner aan die woorde wat Ghandi geskryf het oor gebed:

"It is better to put one's heart into one's prayer without finding the right words, than to find the right words without putting one's heart into them".

Die inoefening van hierdie maand se dissipline (stilte, afsondering, sabbatsviering) kan inderdaad bloot 'n oefening wees.  Of dit kan 'n hartstaak word...

VERSLAAF AAN OPWINDING ... BANG VIR VERVELING

Die vroeë kerk (100 – 400 nC) het ‘n besige lewe as ‘n sekulêre lewe beskou. 

Die 21ste eeu se mense beskou ‘n besige lewe as ‘n produktiewe lewe.

Die vroeë kerk het iemand wat te besig was, beskou as iemand wat van God af vlug.

Die 21ste eeu se mense beskou verveeldheid as iets waarvan hulle moet vlug.

 Ek is ‘n “doen”-mens!  Moenie my langer laat wag as wat billik is nie, dan sal ek jou vinnig laat verstaan dat jy my eintlik verontrief.  My liggaamstaal sal vinnig vir jou wys dat ek gesteur voel:  ‘n bewegende voet; ‘n trillende hand; ‘n oog wat elke nou en dan na die horlosie draai; kakebeen wat geïrriteerd vasgeklem is.  As ek voorberei is op die wag, dan is dit nog onder beheer (...dan het ek “gewapen” gekom met ‘n boek of ipod), maar as dit ‘n wag is wat op my afgedwing word, dan sal ek vinnig protesteer. 

Om die wag in ‘n ry minder spannend te maak, bring besighede televisieskerms – ooghoogte – aan, en staar mense na ad nausea herhalende advertensies.  Om die sieldodendheid van die fietstrap in die gimnasium te versag, staar jy na bewegende monde van nuuslesers op klanklose nuuskanale, met onderstroke wat vir jou die jongste dollar/pond/yen se waarde aandui. 

Alles om ons gedagtes met “die volheid van niks” te vul!

Hieroor het Blaise Pascal (17de eeu) reeds baie te sê gehad:  “Die grootste enkele oorsaak vir mense se ongelukkigheid is dat hulle nie weet hoe om in hul kamer stil te raak nie”.

Waarom sou Pascal ons onvermoë om stil te raak as die enkele rede van ongelukkigheid beskou?  Stilte en afsondering dwing jou om na die werklikheid te kyk soos wat dit is.  Stilte/afsondering dwing jou om na jou lewe te kyk soos wat God na dit kyk. 

So skryf Gary Thomas in “Seeking the face of God”:  “Cultivating the quiet is a painful experience when we are addicted to noise, excitement, and occupation.  Opening the door to spiritual quiet can also open the door to spiritual fear and loneliness.  It takes a great amount of courage to face God”.

Dis ‘n verstommende gedagte wat ‘n mens in jou kop moet laat rypwerk:  is my besigwees ‘n ontvlugting van God?  

Dis nie dat jy nooit by God tyd deurbring nie.  Dis net dat dit so na “niks doen” voel nie!  Het jy al ooit gewonder hoe lank jy by God sal kan sit, voordat jy kriewelrig raak?   Ek wonder wat Moses gedink het, toe hy die opdrag kry om God op die berg te ontmoet in Eksodus 24.  “Klim nou die berg verder uit na My toe en vertoef daar dat Ek vir jou die plat klippe kan gee waarop Ek die wette en gebooie neergeskryf het vir die onderrig van die volk”.  Terwyl Moses die berg uitklim, het ‘n wolk dit omhul.  Die magtige teenwoordigheid van die Here het op Sinaiberg gebly, en ses dae het die wolk die berg omhul.  Op die sewende dag het die Here uit die wolk uit na Moses geroep.

Ses dae se sit!  My voet sou teen daardie tyd al ‘n spasma van al die op-en-af-irritasie gehad het... Ses dae se sit! My ipod se batterye sou pap gewees het...  Ses dae se sit!  My frustrasievlak sou so hoog gewees het “omdat my tyd so gemors word”...  Ses dae se sit! My taakgeöriënteerdheid sou my lankal laat opstaan het met ‘n “nou wag ek nie ‘n minuut langer nie”.

Ses dae se sit!  Geduldig!  Afwagtend!  Luisterend!  Biddend!  Wetend dat God met my wil praat.  Wat wel op die sewende dag toe tog gebeur!

DIE VERSKIL TUSSEN STILTE AS PRIVAATHEID EN STILTE AS SOEKE NA GOD SE STEM

Om te sê dat ons in ‘n wêreld met oormaat klank leef,klink so afgesaag soos om te sê dat ons in ‘n gejaagde wêreld leef.  Ons wéét dit!  Nie via boeke nie, wel uit ervaring.

Die bedoeling van die inoefening van geloofsdissiplines is juis om ons te help om uit maalkolke (soms selfgeskep, kom ons erken dit ook!) te kom en “heel” te leef. Soos dit God se bedoeling met ons oorspronklik is. Die maalkolk van die moderne mens kan natuurlik baie oorsake hê:  die wringkrag van selfgesentreerdheid wat ons soms nie eers bevraagteken nie; die leuen wat ons glo dat ‘n besige lewe ‘n “ryk” lewe impliseer; rasionalisering waarom die soeke na geregtigheid nie ‘n prioriteit hoef te wees nie.  So sou ek kon aangaan (...want die voorbeelde uit my eie lewe is legio).

Min mense wat ek teëkom (- en dit sluit myself in-) spreek nie ‘n behoefte na ‘n eenvoudiger, kalmer, stiller lewe uit nie. Die fantasie van ‘n bietjie afskaal, nader aan die natuur te leef, meer te kuier met mense wat vir jou belangrik is ... elkeen van ons troetel so ‘n ontvlugtingsfantasie....

Die probleem is dat die dissipline van stilte/afsondering/sabbatsrus inderdaad nie hieroor gaan nie.  Hierdie ontdekking maak ek in die afgelope paar dae al meer!!  Die geloofsdissipline van “tot bedaring kom” het nie te make met ‘n diep behoefte aan ‘n bietjie “persoonlike ruimte” nie.  Ons het inderdaad almal behoefte aan hierdie Ruimte vir die Self!  Maar dit is nie die fokus van hierdie maand se geestelike inoefening van ‘n stilraak nie!   Want jy kan jou lewe afskaal, jy kan inderdaad jou ruimtes van afsondering skep, ‘n dag in jou week uitsit as “jou tyd” ... sonder om in die proses die “dissipline van stilte te beoefen”.

Daar is ‘n groot verskil aan “stil raak” ... omdat die wêreld jou moeg maak, teenoor “stilraak” omdat jy God se stem weer wil leer ken.

En dít is waaroor hierdie dissipline gaan:  die ontdekking dat God steeds praat ... dat God ‘n bepaalde manier van doen het ... dat God se wil steeds herkenbaar is ... dat God steeds betrokke is in die wêreld.

Jou behoefte aan stilte/afsondering kan dus bloot ‘n private - en steeds selfgesentreerde behoefte -wees.  Jy mag inderdaad dalk afskaal, selfs fisies versterk voel (of selfs ‘n ondeurdringbaarder lagie teen die “pyle” van die moderne lewe aanleer), sonder dat jy leer hoe klink God se stem.

En dis waaroor hierdie maand se inoefening van hierdie karaktervorming gaan:  mense wat luister na God.

************************

Die vraag natuurlik is ook, hoe “klink” God se stem?  Julie Claassens (professor in Ou Testament, Stellenbosch Univ) skryf in ‘n lieflike boek, “’n Groter God:  Nuut gedink oor die Een wat ons telkens verras” ‘n paragraaf oor die ... noem dit maar ... “ewolusie” van God in die Bybel.  Aanvanklik is God se “stem” (teenwoordigheid) ‘n baie Sigbare Onmisbare:  God “praat” met Moses vanuit ‘n brandende bos; God en Moses sit op die berg ... God dikteer ... Moses skryf neer.  Geen onsekerheid oor God se stem nie.  God is self aan die woord.  Of sigbaar in natuurtekens:  die wolkkolom snags wat die volk lei deur die woestyn; snags ‘n wolk wat lyk soos ‘n vuur.

Dis opmerklik dat die duidelike praat van God, hoe meer die storie van Israel ontvou, al hoe minder duidelik en direk is.  Eers was dit in magtige natuurverskynsels.  Elia is die een wat in 1 Kon 19 ‘n nuwe manier van God se “praat” ontdek:  nie meer aardbewings en stormwinde nie.  Inteendeel, in die suutjieswaai van die wind.

Eers is die enigste manier van kommunikasie met God in die tempel (en veral die teenwoordigheid van die ark) ... maar hoe gemaak as die tempel vernietig word, en die ark verdwyn?  Nou praat God nie meer deur “dinge” nie ... skielik raak mense God se stem:  profete.  Nou is dit nie meer die “stem” vanuit ‘n brandende bos nie ... nou is dit ‘n “so sê die Here”, en gewoonlik kom die woorde uit die mond van ‘n baie ongerespekteerde profeet.

Kom ‘n mens by die laaste boeke van die Ou Testament (... en waarskynlik is dit die boek van Ester) is God glad nie eers meer “teenwoordig” in die boek nie.  Geen enkele keer praat God in die boek nie.  Nou hang die oorlewing van haar mense af “van háar vermoë om ‘n stem vir die stemloses te wees” (Claassens, 117).

Kom ‘n mens in die Nuwe Testament gebeur die “ontstellende”:  die “stem” van God word stilgemaak ... gekruisig.  Die Een wat die “Woord” is (Joh 1) se stem is te ontstellend vir die regeerders van die dag ... so Hy word uit die weg geruim.

Die storie van die kerk is mense wat die opgetekende Stem ken ... wat glo dat die Stem steeds praat ... hierdie keer nie meer in die “groot” goed nie, maar wel daar waar ‘n ou klein groepie(tjie) bymekaar kom ... 2 of 3.  Geen indrukwekkendheid nie.  Geen buldering uit die hemel.  Soms selfs so onindrukwekkend as waar net een “in sy binnekamer” is.  Glad nie die “uitspattigheid” van majestieuse kragte nie.

In die stilte...

(Julie Claassens se boek is uitgegee deur Lux Verbi BM)

DIE REIS NA BINNE: STILTE, LUISTER, AFSONDERING, SABBATSRUS

STILTE

When I speak, it is a demand that others remain silent so I alone may be heard. When I am silent, I hear my true self and reach my soul. When I am silent, I hear with a caring heart.  Silence teaches us to know reality by respecting it where words have defiled it. If our life is poured out in useless words, we will never hear anything because we have said everything before we had anything to say. . . . . Thomas Merton)

LUISTER

Too much talking restricts our capacity to listen, banishes mindfulness and open the door to distraction and escapism.  Talking too much often convinces us of the correctness of our own conclusions and leads some into thinking they are wise.  It can be a subtle exercise in arrogance and superiority (Michael Casey uit “Guide to Living”)

AFSONDERING

Retire from the world each day to some private spot, even if it be only the bedroom (for a while I retreated to the furnace room for want of a better place). Stay in the secret place till the surrounding noises begin to fade out of your heart and a sense of God's presence envelopes you. Listen for the inward Voice till you learn to recognize it. Stop trying to compete with others. Give yourself to God and then be what and who you are without regard to what others think. Learn to pray inwardly every moment. After a while you can do this even while you work. Read less, but more of what is important to your inner life. Never let your mind remain scattered for very long. Call home your roving thoughts. Gaze on Christ with the eyes of your soul. Practice spiritual concentration. All the above is contingent upon a right relation to God through Christ and daily meditation on the Scriptures. Lacking these, nothing will help us; granted these, the discipline recommended will go far to neutralize the evil effects of externalism and to make us acquainted with God and our own souls  (A. W. Tozer)

SABBATSRUS

The Sabbath is not merely an event that happens in time; it redefines the nature of time and how we are to live it. We will not be able to imagine how we are to live in time differently until we stand back and discover how we currently live in it. We will not be able to imagine how we are to live in time differently until we stand back and discover how we currently live in it. (Dan Sabbath)

 

STILTE ... AFSONDERING ... SABBAT

Ek het 'n "shut down”-ervaring gehad. Nee, nie met die FORMATIO-blog nie ... alhoewel daar 'n week se kuberstilte was. Ek kon my daaraan troos dat ons immers met "stilte" doenig is, daarom het ek wel nie 'n groot dringendheid gevoel om te skryf nie.

Dit was beslis iets anders. Asof iets my gedwing het om nie te skryf nie. Laat die woorde nie te vinnig neergeskryf word nie. Asof ek die waarskuwing van Paulus wou ernstig opneem dat woorde soos “klinkende simbale” kan raak. Groteske klankversteuring. Ek is ruim bewus daarvan dat ek te besig is. Ek loop in die gange in die kantoor en vang myself dat ek onnodig praat. Net niks van die FORMATIO se tweede geloofsgewoontes van stilte, afsondering en sabbatsviering wil in my hart (of mond) kom nesmaak nie.

Maar die “shut down” kom toe uit ‘n heel ander rigting: Vrydagnag word ek wakker met ‘n gevoel dat my longe “styf” voel. Saterdag is ek bewus van al strammer asemhaling. Sondag weet ek, ek wag more-oggend my dokter op sy stoeptrappies in. Iets is fout! Infeksie in my longe! Met ‘n stem wat protesteer om te praat. Asem wat nie gewillig suurstof wil intrek nie.

En so word ek gedwing om tot stilstand te kom. My stem te laat rus. My sabbat-in-my-bed. En vir die eerste keer neem ek Richard Dahlstrom se notas. Hierdie keer is ek nie “aanbieder” nie, nou is ek “deelnemer”.

Die heel eerste aanhaling by hoofstuk 9 (“Solitude”) lees ek oor en oor. My geliefde Thomas Merton aan die woord:

There should be at least a room, or some corner where no one will find you and disturb you. You should be able to untether yourself from the world and set yourself free, loosing all the fine strings and strands of tension that bind you by sight, by sound, by thought, to the presence of other men.
Once you have found such a place, be content with it, and do not be disturbed if a good reason takes you out of it. Love it, and return to it as soon as you can, and do not be too quick to change it for another”.Ek skakel my selfoon af ... internet ... rekenaar ... radio ... televisie. Kom tot bedaring. En tussen-in bedink ek Lukas 13:10-17. Die teks vir komende Sondag se prediking: die gedeelte van die vrou wat 18 jaar lank die wêreld met haar kop skuins gedraai moet aankyk. Die krom vrou wat op die Sabbatdag genees word. En ek wonder wat maak ons gebukkend? Wat maak dat ons die wêreld, en ons lewe, nie voluit in die oë kan kyk nie, omdat ons kromgedraai is? Soos Merton dit stel: “fine strings and strands of tension that bind you by sight, by sound, by thought to the presence of other people”.

 Ek wonder dit oor jou ook wat hier lees: wat maak dat jy dalk steeds nie tot bedaring kan kom nie? Nie kan regkop kom nie? Vasgevang is in die gewoonte van sleurgang?

Maar ek hoef nie te praat daaroor nie. Jou eie hart se woorde sal die praatwerk vir jou doen.

As jy net stilword. En begin luister.

Dust - Ash Wednesday

Maak jou deur vir 'n oomblik toe en ervaar hierdie as 'n As-Woensdag liturgie.

JOU DAAGLIKSE OEFENING

"The Daily Examen"

The Daily Examen is a technique of prayerful reflection on the events of the day in order to detect God’s presence and discern his direction for us. The Examen is an ancient practice in the Church that can help us see God’s hand at work in our whole experience.

Hierdie paragraaf verskyn op die webblad van "Ignation Spirituality.com". Ek kan nie anders as om weer hierdie skakel vir julle aan te stuur nie (http://ignatianspirituality.com/ignatian-prayer/the-examen) net vir ingeval iemand dalk nie Kollega Pieter se opmerking gelees het by die inskrywing "Waarom doen ek dit?" nie. (Doen tog moeite om daardie inskrywing weer te lees en ook sy kommentaar daarby).

Dalk is dit 'n goeie manier om ons laaste REGULA inskrywing af te sluit, alvorens ons dan Maandag met die tweede groep dissiplines begin.

REGULA ... afgehandel of net die begin?

Komende Maandagaand, 7 Maart, met ons tweede FORMATIO-geleentheid sluit ons met die eerste dissipline af: Die nadenke, ‘n maandlank, oor ‘n REGULA vr die lewe. Nee, spirituele dissiplines is nie iets wat jy as “afgehandel” kan beskou nie. Met ander woorde, dat ons met ‘n tweede groep dissiplines in ‘n tweede maand gaan begin, beteken nie dat ‘n “regmerkie” gemaak kan word by die eerste een nie. Nou begin die regte inoefening daarvan eers. Van nou af gaan jy blootstelling aan splinternuwe geloofsgewoontes kry (sommige waarvan jy dalk nog nooit gehoor het nie) ... dit mag dalk wees dat jy so geïnspireer raak deur hierdie nuwe geloofsoefeninge, dat jy dit selfs in jou REGULA wil invoeg. Weet dus sommer nou al: ‘n REGULA is nooit regtig klaar nie. Dit word – lewenslank – bedink.

***********************

Maandagaand begin ons met die inleidingsgesprek oor die geloofsdissiplines wat ons tydens Lydenstyd gaan inoefen. Woensdag (9 Maart) begin – wêreldwyd – die volgende periode in ons kerklike jaar met “Aswoensdag” (meer daaroor Maandagaand). Dit gaan dus dissiplines wees wat jou gaan help om jou voor te berei vir Pase. Maar ons kan nie sommer net so wegstap van ons REGULA’S af nie ... daarom word die aand in twee gedeel (elke geleentheid sal die formaat hê). Ons eet half 7 saam (en die spyskaart klink opwindend, net terloops) ... vir ‘n hele uur het ons rustige tyd om rondom die tafels oor ons REGULA’S te gesels. Wat was die dinge waarmee jy gesukkel het? Hoe het jy te werk gegaan om jou REGULA te ontwerp? Watter vrae het in jou gemoed ontstaan toe jy die leefbeginsels vir jouself moes opstel?

Die doel van ons eetgesprek is dus nie primêr ‘n sosiale kuier nie, maar wel ‘n poging om ons vorige maand se dissipline te help afsluit, sodat ons met die volgende een kan begin.

Na die aandete, gaan ons weer ‘n kort liturgie doen (weereens ‘n praktiese oefening), en dan het ons ‘n uur waarbinne ons ‘n inleidingsgesprek kan hê oor ons volgende dissiplines en genoeg tyd om nog ‘n handvol vrae ook te beantwoord.