Om te word wat jy bedoel is om te wees

Waarmee ons ons besig-hou bepaal grootliks wie ons is, of wie ons ook al meer word.   Een van die wysste woorde het ek by ‘n ouer kollega geleer het:   “die mens wat jy in jou middeljare is, daardie selfde mens gaan jy wees as jy bejaard is ... net erger!”

Dit is wat ons gewoontes aan ons doen.  Dit maak ons nog meer hoe ons is omdat die gewoonte ons in ‘n patroon ingeoefen het om te wees wat ons vroeër reeds was.  Juis daarom is dit wys om ‘n lewensplan te bedink waarvolgens jy, doelgerig en bewustelik, struktuur aan jou lewe wil gee.  ‘n Plan om jou ou gewoontes (jou “ekkigheid”) voortdurend en in eerlikheid te ontmasker, sodat jy al meer kan word wie jy oorspronklik bedoel is om te wees:  die beeld van God. 

Jou Regula ... Jou Manifesto ... Jou Rankplaat

Op die webblad "Abbey of the Arts" is 'n hulpmiddel wat jou kan help om jou eie Regula te skryf.  Vir die haastiges maak ek sommer 'n beknopte opsomming, maar gaan lees dit gerus op hul webblad (die skakel is heel onder).

1. Hoeveel tyd wil jy op 'n dag/week/maand in jou program inruim vir stilword en luister?  Of dit luister na ander is, na God, na jou binnestem.  Hoe gaan jy die bombardering van klank en stimulasie afskakel om stil te kan word?  Wat maak jy met jou verslaafdheid aan tegnologie; televisie-kyk, ens.
2. Hoe gaan jy in jou lewe "spasie" maak vir "die ander"? Het jy 'n plek waar jy by die nuutmaak van die gemeeskap waarvan jy deel is, betrokke kan raak.  Hoeveel tyd gee jy vir "die ander" in jou week/maand?
3. Hoeveel ruim jy tyd in jou lewe in vir "sielsgenote"?  Daardie mense na wie jy kan luister omdat hulle wysheid het; daardie mense met wie jy oor die "dieper dinge van die lewe" wil praat?  Daardie mense by wie jy eerlik kan wees? 
4. Kies om "lig te leef".  Lydenstyd is die ideale tyd om na te dink oor jou versamellus en kooplus.  Hoe gaan jy weekliks vrygewigheid inoefen.  Wat gaar jy op waaraan jy verknog is?  Hoe gaan jy loskom daarvan?  Aan wie kan jy jou oormaat gee?

5. Op watter wyse wil jy nadink oor jou gawes?  Hoe bied jy dit vir jou werk, jou gesin, jou gemeenskap aan?
6. Waar maak jy tyd vir tot ruskom?  Is daar in jou dagboek tye ingeskryf vir "tot bedaring kom"?  Het jy 'n afspraak met jouself?  Hoe gereeld?  Is dit die eerste afspraak wat jy kanselleer?

7. Hoeveel tyd maak jy om na te dink oor wie jy is?  Wat in jou lewe wil jy graag verander?  Hoe lyk jou plan om dit te doen?

Jy kan meer hieroor lees by http://abbeyofthearts.com/about/monk-manifesto/

Skuif jou lyf!

Die tema klink dalk 'n bietjie te veel na 'n potensïele Afrikaanse-treffer, laat ek dus dadelik verduidelik: Ek het vanoggend, met nét my rekenaar, geskuif na ‘n kantoor wat son kry. My kantoor sien geen son-vitamiene nie en my groen-geaardheid verhinder my om die lugversorging te gebruik. Hierdie koelte oorskadu later meer as net my lyf en ‘n verwinterde siel groei net in kilheid. Soms moet jy jou lyf skuif voor daar hoegenaamd in jou binneste ‘n verandering kan plaasvind. Twee dae se besoek aan die middestad vir gesprekke oor armoede het my ook met lyf-skuif gekonfronteer. Dit het my laat wonder oor myself en waar ek op die formatio-reis is:

Ek is baie lief vir lees en blaai deur ‘n verskeidenheid van boeke soos reisgidse, (groente)tuin-maak, volhoubare leefstyl, ekologie, sosiale omstandighede in Suid-Afrika en natuurlik ook teologie/spiritualiteit. Hierdie lees en blaai, spoel natuurlik later oor na die biblioteek van die internet met sy eindlose informasie (soms baie oppervlakkig). Uit al hierdie versamelde inligting vloei daar natuurlik heerlike gesprekke met verskillende mense wat ek regtig stimulerend vind.

Tog ontdek ek al meer dat daar ‘n Visrivier Canyon bestaan tussen abstrakte denke, argumente en oortuigings aan die een kant, en hoe ek leef of wat ek doen aan die anderkant. Vir groente om te groei - moet jy saad en jou hande in die grond kry! Om plekke te ervaar, kan jy nie ander se foto’s kyk nie -  jy moet self daar uitkom! Ek kan nie die armes verstaan deur ‘n akademiese argument daaroor te lees nie, ek moet hulle leer ken. Ek gaan nie groener word deur ‘n stapel boeke oor ekologie te lees nie. Ek sal dus my lyf moet skuif! Informasie is dalk verder van formasie as wat ons dink!

My huidige bekering is dus ‘n beweeg vanuit ‘n selfgemaakte wêreld, kom ons noem dit ‘n idée-wêreld. Weg van abstrakte na konkrete...en die enigste manier is deur my lyf op die plekke te kry waar my gedagtes dikwels heen dwaal. Die informasie-era waarin en die intellektuele verwagtinge waarmee ons leef maak dit nie maklik nie!

Dieselfde gebeur met my op die formatio-reis: Ek kan die dissiplines belees, bedink en bepraat. Dit is baie stimulerend! Soms beoefen ek dit selfs, maar te sporadies. Tog hoop ek om minder idealisties oor die kontemplatiewe leefstyl te dink/praat en dit baie eenvoudiger te leef. Dalk het jy ook nodig om klein, eenvoudige - maar gereelde - treë saam met my te gee. Wat is die volgende tree wat jy moet gee op die formatio-reis?

GELOOFSGEWOONTES VIR PASE

‘n Lewe sonder rituele is soos ‘n sonsondergang sonder kleur.  Rituele gaan oor ráák-sien:  om te weet dat daar ‘n besondere waardevolle oomblik is wat – herhaaldelik – gevier moet word.  Omdat die waardevolle nooit vergeet mag word nie, skep ons rituele om ons daaraan te herinner.  Rituele het te make met die viering van ‘n Ritme-van-Bekendheid.  Dit laat die deelnemers aan daardie rituele voel, “hier is ek tuis”.  Die ritueel het net betekenis as jy die groter prentjie van die ritueel leer waardeer. 

‘n Ritueel is meer as maar net ‘n gewoonte.  Dit is inderdaad ‘n gewoonte … maar ‘n gewoonte wat ‘n simboliese betekenis kry.  Dalk maar wat St Benedictus ook vir ons wou leer met sy Regula:  gewoontes wat so ingeoefen word, tot dit later deel van ons lewe is, en nie meer gewoonte is nie, maar simboliek.

(Hier het ek skielik ‘n stukkie nostalgie wat dan nou vir my sommer broos laat voel … ‘n voorbeeld van ‘n gewoonte-met-betekenis:  vir jare het ek in Port Elizabeth gebly en my ouers in Welkom.  Wanneer ek huistoe verlang het, het ek altyd gesorg dat ek, laatmiddag-skraps-voor-ses, gebel het.  Die telefoon was in die voorportaal, my ma sou soms al by die telefoon sit, wetend dat ek gaan bel.  Al ditjies-datjies-rig, en dan gebeur die groot oomblik:  presies om 6 sou die groot ou “Grand Pa” klok sy ou wysie uitbeur.  Ses slae word afgeslaan.  En dan die onverklaarbare misterie:  as die klok klaar geslaan het, het die hadida’s geskreeu.  Sowaar!   Vandag nog, waar ek ook al ‘n ou regop staanhorlosie hoor, is dit vir my my “ses-uur”.  Elke keer as ek hadida’s hoor, voel ek verlang.  En bel ek.  Want dit is die mense aan wie ek behoort.)

Wat binne die gereformeerde tradisie laat ons voel dat ons “behoort”?  Ons is arm in vergelyking met die ritueelrykheid van die Katolieke of Ortodokse christene.   Die Gereformeerde teologie het ‘n waardevolle bydrae gebring, maar o weë, met ons gereformeerde soberheid het ons onsself van soveel visuele stimilusse gestroop.  Ons het so min gewoontes-gelaai-met-betekenis:  die liturgie moet elke Sondag “verrassend anders” wees (“want netnou doen mense iets uit gewoonte”).  Daar is geen voorgeskrewe rituele nie, nie eers tydens so ‘n ryke tyd soos Lydenstyd nie, want helaas, ons is individualiste, ons word nie maklik voorgeskryf nie.

So lees ek dat Katolieke christene, vandat hulle 14 jaar oud is, tydens Lydenstyd al 7 Vrydae vas (per implikasie ‘n vleislose dieët volg).  Goeie Vrydag is, dwarsdeur die eeue, gesien as ‘n dag van vas.  ‘n Dag wat in stilte deurgebring moes word.  Die Goeie Vrydag-vas is gebreek met ‘n gemeenskaplike ete.  Enkellopendes, weduwees, wewenaars; bejaardes, kind en kraai is na gesinne genooi … niemand eet alleen nie.   Want die Storie van die Kruis, is die Storie van die Kerk, is die Storie van Gemeenskap.  Wat ‘n ritueel!

Watter rituele volg jy (en jou gesin, dalk) in hierdie tyd?  Iets wat jaar na jaar gedoen word, nie omdat dit net ‘n gewoonte is nie, maar omdat dit ‘n gewoonte-met-betekenis is.  Volg ek so ‘n ritueel?  Ja, tog wel.  Jaar na jaar, in Heilige Week, luister ek, aand na aand, na een volle Requiem – met die Duitse en Latynse teks wat woord vir woord gevolg (en soms selfs met ‘n woordeboek aangevul moet word).  Verlede jaar was dit Brahms se Duitse Requiem. Oor en oor en oor.  Hierdie jaar is dit Gardener s’n.  Swaar, donker moeilike musiek.  Soos wat Lydenstyd is!  Maar as ek deur die res van die jaar ooit die musiek oor Classic FM hoor, dan “voel” ek Paasfees.   Ek lees jaar na jaar een spesifieke boek … dieselfde boek … weer van voor tot agter.  Dit is my “Paasfees-boek”.   En ek gaan dit doen tot ek nie meer ‘n boek kan vashou nie.  As ek deur die loop van die jaar bemoediging nodig het, haal ek soms die boek uit my boekrak.  Nie om te lees nie.  Om vas te hou.  Al is die boek al voos vasgehou.  ‘n Gewoonte-met-betekenis vir tye wanneer die “betekenis-van-my-lewe” vol vraagtekens is.

En nou vra ek jou:  hoe vier jy Pase?  Wat is jou Paas-Regula Ek sal graag wil hoor.  Dalk het jy ‘n ritueel wat aansteeklik is dat ander jou daarin wil na-doen.  Vertel ons…

JOU DAAGLIKSE OEFENING

"The Daily Examen"

The Daily Examen is a technique of prayerful reflection on the events of the day in order to detect God’s presence and discern his direction for us. The Examen is an ancient practice in the Church that can help us see God’s hand at work in our whole experience.

Hierdie paragraaf verskyn op die webblad van "Ignation Spirituality.com". Ek kan nie anders as om weer hierdie skakel vir julle aan te stuur nie (http://ignatianspirituality.com/ignatian-prayer/the-examen) net vir ingeval iemand dalk nie Kollega Pieter se opmerking gelees het by die inskrywing "Waarom doen ek dit?" nie. (Doen tog moeite om daardie inskrywing weer te lees en ook sy kommentaar daarby).

Dalk is dit 'n goeie manier om ons laaste REGULA inskrywing af te sluit, alvorens ons dan Maandag met die tweede groep dissiplines begin.

REGULA: 'N STOK WAT SLAAN OF MEET?

As jy, soos ek, die afgelope ruk met jou oog op die kalender leef en dink, “die volgende Maandag kom nader en ek is nog nie klaar nie…”, dan is dit nodig dat jy verder lees.

Hierdie nadenke oor jou leefbeginsels is nie iets wat soos ‘n swaard bo jou kop moet hang nie; dis nie iets wat jy moet “klaarkry” nie. Dit is ‘n leeftyd se nadenke waaraan jy nou bloot, bewustelik (of soos die aanhaling laer af op die bladsy lees: “intentionally, creating space for God”), aandag gee. Maar daar lê nog ‘n leeftyd voor waar jy steeds daaraan aandag gaan gee. Want jy bly ‘n mens-in-wording.

Een van die belangrike beginsels in die inoefening van geestelike dissiplines is dat sommige vir ‘n mens makliker voel as ander. Elkeen van ons het ‘n gemaklike, natuurlike neiging om sommige eerder in te oefen as ander. Dit mag wees dat dit ons uitdaging word, om juis op dié te fokus wat ons andersins afskeep. Dit mag ook wees dat jy bloot net nie nou by die “plek” in jou lewe is waar sekere beginsels gemaklik by jou lewe inpas nie.

So mag dit wees dat jy ‘n jong ma met klein kindertjies is en dat jou behoefte na stilte en afsondering is. Verstaan dat dit jou behoefte is, maar verstaan ook dat jy nie nou in daardie fase van jou lewe is waar dit vir jou ‘n “ononderhandelbare” kan word nie. Want jou lewe het nou ‘n ander dinamika, wat ander behoeftes na vore bring.

Die belangrike wat ‘n mens met die REGULA moet onthou is “plooibaarheid”. Dit mag nooit ‘n swart-of-wit beginsel wees wat jou soos ‘n hond-op-jou-hakskeen jaag nie. St Benediktus het probeer om ‘n riglyn te skryf om dit vir die mense juis makliker te maak om saam te leef, nie moeiliker nie.

Waarom doen ek dit?

Een van die Formatianers (... dalk kan ek geld maak met hierdie selfgeskepte woord?) het vir my in die week hierdie skakel van 'n "klippie" (clip) aangestuur. 

Dis 'n eerlike selfgesprek.  En dis dalk presies wat die REGULA van elkeen van ons vra:  'n eerlike selfondersoek.  Waarom doen ek dit?  Waarom dink ek na oor my lewe, ook my "alledaagse lewe".  Dalk is die REGULA juis om ons te help, om, in die woorde van Paulus, alles wat ons doen, of dit drink of eet of kuier of werk is, dit op so 'n manier te doen, dat God daarin raakgesien kan word.

Balans: om te bid en te werk

Vandag wonder mense waarom hy so ‘n aangrypende invloed op die mense van sy tyd gehad het.  Hy is reeds 1500 jaar gelede dood, maar dit is veral in die afgelope paar jaar dat daar - veral onder gereformeerde christene, wêreldwyd  - ‘n hernude belangstelling in sy nalatenskap is.  Hy is die skrywer van ‘n klein boekie wat ons vandag sommer in ons spreektaal ken as “The Rule of St. Benedict”, of “Regula Benedicti”.

Ontmoet die Italiaanse monnik, Benediktus.  In die katolieke tradisie beter bekend as “Saint Benedict”.  Een van ‘n tweeling, met sy suster, St Skolastika, die non, wat – net soos haar broer – ‘n groot rol in die kloosterlewe van die christelike kerk gespeel het.

Wat Benediktus so besonder gemaak het, is dat hy in sy leeftyd dit kon regkry om in byna elke Italiaanse dorpie ‘n groep mense bymekaar te kry wat hulself vir God wou afsonder én ‘n verskil aan die omgewing waarbinne hulle leef wou maak.  Dit was die begin van die kloosters in die kerk se geskiedenis. 

Op geen manier het Benediktus so ‘n lewe van “afsondering” verstaan as ‘n terugtrek uit die wêreld nie.  Inteendeel, het hy gereken, hoe meer ‘n mens “soos Christus” word, hoe meer sal jy in die wêreld ‘n verskil maak.  Dit is inderdaad vanuit hierdie kloosters dat die meeste van die leiers van Europa (kerklik en polities) opgevoed is.

Tussen die jare 530 en 560 n.C  skryf Benediktus die REGULA -  handleiding om mense te help om binne hulle alledaagse lewe meer “soos Christus” te leef.  Hy hou hom met een vraag besig:

Hoe leef ‘n mens ‘n lewe, gebou op die beginsels van die evangelie, wat getuig van vrygewigheid (“charity”), nederigheid (“humility”), gebalanseerdheid (“stability”) en toegewydheid (“faithfulness”)?

Die hele REGULA het net een doelwit:  hoe om jou te help om – as ‘n veranderde mens deur die werk van die Heilige Gees, al meer Christusgelyk – lewende getuies te wees van die genade van God.

Geen mens kan net van bid alleen leef nie, het Benediktus die monnike en die nonne geleer.  Geen mens kan net wil werk nie, het Benediktus die mense buite die kloosters geleer.  Daar moet BALANS in ‘n mens se lewe wees tussen bid en werk.  En vandaar kom sy bekende sinnetjie:  ORA ET LABORA.  Bid en werk.  Nie net die een nie.  Nie net die ander een nie.  In gelyke mate, beide!

As jy dus jou REGULA van jou eie lewe ontwerp, is dit wat jy moet onthou:  BALANS.

In moderne taal sal ons van “’n heel mens” praat.  Iemand wat geïntigreerd leef.  Iemand wat nie ‘n onderskeid maak tussen “spiritueel” en “gewoon” nie.  Iemand wat leer prioriseer.  Iemand wat terugtrek na die binnekamer om tyd saam met God te spandeer, maar iemand wat dan opstaan en God in die wêreld gaan soek, daar waar God besig is om die koninkryk te laat kom.

‘n Regula vir die mens-in-wording

“Dié wat gesond is, het nie ‘n dokter nodig nie; maar dié wat siek is”, aldus Jesus in Lukas 5:32. Dan is dit seker nie verkeerd om af te lei dat “dié wat reeds ménswees volledig bemeester het, nie ‘n REGULA nodig nie”?  Wie dan?  Seker húlle wat in hulself ‘n groeiende behoefte het aan ‘n lewe veel

dieper en grootser

vrygewiger en nederiger

eerliker en wyser

intiemer en mensliker.

‘n REGULA is bedoel om ‘n persoonlike riglyn te wees wat vir jou die koers van jou lewe aandui.  Gelyktydig is dit ook ‘n maatstaf wat jou help om te bepaal of jy nog op koers is.  Dit help jou droom oor jou lewe, en dit help jou “meet” hoe jy vorder in jou groeiproses. Dit laat jou nadink oor die “bedoeling van jou hart”.  ‘n REGULA gaan oor jou alledaagse lewe, want spiritualiteit is deel van jou alledaagse lewe!  Om al meer in die “gestalte van Jesus” in te groei is die fokus van ons REGULA’S. 

 ‘n Mens sou goedskiks dink dat ons ‘n REGULA eers moes opstel aan die einde van hierdie jaar se saamstap en nadink oor geloofsdissiplines.  Hoe kan ons besluit ons wil, byvoorbeeld, eenmaal ‘n jaar op ‘n retreat gaan, as ons nog nie die dissipline van afsondering bespreek het nie?  Moet ‘n mens nie eers “al” die inligting hê alvorens jy jou REGULA opstel nie?  Nee!  Ons almal sien, alla Paulus, net ten dele.  Ons is immer ‘n produk-in-wording.  Ons lewens is ‘n dinamiese proses, nooit voltooid nie; nooit met alle inligting voor die hand nie.  Daarom gaan ons, voortdurend, deur die loop van ons FORMATIO-geleenthede, ons REGULA’S “lewendig” hou.    

So skryf Lynn Bauman:

By using a Rule an individual becomes an intentional pilgrim on a sacred journey through space and time, seeking wisdom, and the Rule acts as a guide or a template by which one can maintain balance, equilibrium and discipline on the Path. It is also a means by which an individual might measure the progress of his or her spiritual pilgrimage and practice accountability to a higher power or authority.

Ek hoor graag van jou terwyl ons saam aan ons REGULA’S werk.  Waarmee sukkel jy?  Watter vra het jy?  Watter insigte ontwikkel jy?   Wat het jy in jou nota’s gelees waarop jy kommentaar wil lewer.  Hierdie is die plek waar jy dit gerus kan doen.  GESELS SAAM!

aanhalings vir nadenke

“Disciplines are intentional ways we open space in our lives for the worship of God”
Adele Ahlberg Calhoun

“We have become consumers of religion rather than cultivators of a spiritual life; we have spawned an industry of Christian kitsch and bookstores full of spiritual junk food that leaves us sated and flabby.”  
Dennis Olkholm