'n Reisgenoot van stilte

Ons het lanklaas gesels! My hoop is dat dit met jou goed gaan...veral wat die formatio-reis betref. Dit was ietwat van 'n hibberneer tyd vir my die afgelope drie weke en dit nie net oor die koue nie. Hoewel ons gesels meer grens aan 'n monoloog voer, help die dwang-skryf my op die reis en om erns daarmee te maak.

Na 'n ope belydenis teenoor twee vriende oor my soeke na stilte en die worsteling om by tye/plekke van stilte kom, kry ek twee dae later 'n e-pos met 'n uitnodiging: "Ek wil vandag erens vir 'n uur in stilte deur Emmarentia park gaan stap. Jy's welkom om my te join! Enige tyd voor 16:00 sal goed wees. Laat weet. Shalom! Tom" Ek en Tom het tydens die etensuur in stilte deur Emmarentia gaan stap en daar is genoeg vista's vir gebed, meditasie, stilte of net wees. By die halpad-draai gaan sit ons simbolies by 'n bankie oorkant die Wes-park begrafplaas. Die verkeer druis onophoudelik tussen die dood en die stilte.

Die ontdekking in Spreuke kom weer by my op: Wysheid staan op die hoek van die markplein en roep! Ek soek haar soveel keer net in die ontvlugting.
Terwyl 'n paar Indian Mina's my oog vang, reflekteer ek oor hoe ek soos hulle maar geneig is om aan te pas by my omgewing en my omgewing se seisoene, dieet en gewoontes. Soms hoop ek om meer die kultuur van ons tyd te beïnvloed as wat ek daardeur gevorm word, maar my oortuigings fladder meestal in my kop. In hierdie middag-uur-dwaal tussen die stilte, die gedruis en die dood vang iets my oog. 'n Spierwit duif vladder speels tot hier reg voor ons twee se swygmoment en ek besef alles sal okay wees...tussen die stilte, die gedruis, die dood en my vreemdelingskap.

Ons stap terug en gesels die laaste vyf minute voor ons groet. Met my omdraai waai vir Tom troon die Hillbrow toring aan die een kant bo my opelug tempel uit, 'n entjie links herken ek Sandton se ontbloting en die SAUK toring vul die leegte aan die regterkant. Ek dink hardop wanneer ek in die Landy klim, "Stilte in die stad is 'n middagete-uur ver." Wanneer Tom by die hek verby my ry besef ek hardop "Nee, stilte is 'n reisgenoot van stilte ver."

My aanvoeling met die dissiplines en die soeke na die kontemplatiewe leefstyl is eenvoudig die wysheid van 'n afrika gesegde: "As jy vinnig wil reis, reis alleen. As jy ver wil reis, reis saam."
Jy kan ook nie hierdie reis alleen aanpak nie.

Sound of silence

Julle is almal oud genoeg om te weet van Simon & Garfunkel. Een van hul treffers is die profetiese woorde van Sound of silence. Al die gepraat oor stilte nou die aand en die gebrek daaraan het my mooi laat dink oor die volgende Formatio-geleentheid op 22 Augustus. My hoop sal wees om die aand 'n bietjie meer van 'n liturgiese ervaring te wil maak en ek het vrymoedigheid om Fourie (die aanbieder en goeie vriend) hierin te begelei. Julle is welkom om julle idees met my te deel oor jul ervaring. My gevoel is dat daar te min inoefen op die aand self gebeur en dalk te veel lesing gegee word. Ek sal dus poog vir 'n gesonder ballans. Onthou dus om die datum op te teken en onthou ons gaan die grootste deel van die aand by die Kapel bymekaar wees.

Jy ken die melodie dalk so goed dat jy dit spontaan kan saamsing, maar hiermee die lirieke van Sound of silence. Dalk kan jy hieroor mediteer/reflekteer.

Hello darkness, my old friend
I've come to talk with you again
Because a vision softly creeping
Left its seeds while I was sleeping
And the vision that was planted in my brain
Still remains
Within the sound of silence

In restless dreams I walked alone
Narrow streets of cobblestone
'Neath the halo of a street lamp
I turned my collar to the cold and damp
When my eyes were stabbed by the flash of a neon light
That split the night
And touched the sound of silence

And in the naked light I saw
Ten thousand people, maybe more
People talking without speaking
People hearing without listening
People writing songs that voices never share
And no one dared
Disturb the sound of silence

"Fools", said I, "You do not know
Silence like a cancer grows
Hear my words that I might teach you
Take my arms that I might reach you"
But my words, like silent raindrops fell
And echoed
In the wells of silence

And the people bowed and prayed
To the neon god they made
And the sign flashed out its warning
In the words that it was forming
And the sign said, "The words of the prophets are written on the subway walls
And tenement halls"
And whispered in the sounds of silence

DIE VERSKIL TUSSEN STILTE AS PRIVAATHEID EN STILTE AS SOEKE NA GOD SE STEM

Om te sê dat ons in ‘n wêreld met oormaat klank leef,klink so afgesaag soos om te sê dat ons in ‘n gejaagde wêreld leef.  Ons wéét dit!  Nie via boeke nie, wel uit ervaring.

Die bedoeling van die inoefening van geloofsdissiplines is juis om ons te help om uit maalkolke (soms selfgeskep, kom ons erken dit ook!) te kom en “heel” te leef. Soos dit God se bedoeling met ons oorspronklik is. Die maalkolk van die moderne mens kan natuurlik baie oorsake hê:  die wringkrag van selfgesentreerdheid wat ons soms nie eers bevraagteken nie; die leuen wat ons glo dat ‘n besige lewe ‘n “ryk” lewe impliseer; rasionalisering waarom die soeke na geregtigheid nie ‘n prioriteit hoef te wees nie.  So sou ek kon aangaan (...want die voorbeelde uit my eie lewe is legio).

Min mense wat ek teëkom (- en dit sluit myself in-) spreek nie ‘n behoefte na ‘n eenvoudiger, kalmer, stiller lewe uit nie. Die fantasie van ‘n bietjie afskaal, nader aan die natuur te leef, meer te kuier met mense wat vir jou belangrik is ... elkeen van ons troetel so ‘n ontvlugtingsfantasie....

Die probleem is dat die dissipline van stilte/afsondering/sabbatsrus inderdaad nie hieroor gaan nie.  Hierdie ontdekking maak ek in die afgelope paar dae al meer!!  Die geloofsdissipline van “tot bedaring kom” het nie te make met ‘n diep behoefte aan ‘n bietjie “persoonlike ruimte” nie.  Ons het inderdaad almal behoefte aan hierdie Ruimte vir die Self!  Maar dit is nie die fokus van hierdie maand se geestelike inoefening van ‘n stilraak nie!   Want jy kan jou lewe afskaal, jy kan inderdaad jou ruimtes van afsondering skep, ‘n dag in jou week uitsit as “jou tyd” ... sonder om in die proses die “dissipline van stilte te beoefen”.

Daar is ‘n groot verskil aan “stil raak” ... omdat die wêreld jou moeg maak, teenoor “stilraak” omdat jy God se stem weer wil leer ken.

En dít is waaroor hierdie dissipline gaan:  die ontdekking dat God steeds praat ... dat God ‘n bepaalde manier van doen het ... dat God se wil steeds herkenbaar is ... dat God steeds betrokke is in die wêreld.

Jou behoefte aan stilte/afsondering kan dus bloot ‘n private - en steeds selfgesentreerde behoefte -wees.  Jy mag inderdaad dalk afskaal, selfs fisies versterk voel (of selfs ‘n ondeurdringbaarder lagie teen die “pyle” van die moderne lewe aanleer), sonder dat jy leer hoe klink God se stem.

En dis waaroor hierdie maand se inoefening van hierdie karaktervorming gaan:  mense wat luister na God.

************************

Die vraag natuurlik is ook, hoe “klink” God se stem?  Julie Claassens (professor in Ou Testament, Stellenbosch Univ) skryf in ‘n lieflike boek, “’n Groter God:  Nuut gedink oor die Een wat ons telkens verras” ‘n paragraaf oor die ... noem dit maar ... “ewolusie” van God in die Bybel.  Aanvanklik is God se “stem” (teenwoordigheid) ‘n baie Sigbare Onmisbare:  God “praat” met Moses vanuit ‘n brandende bos; God en Moses sit op die berg ... God dikteer ... Moses skryf neer.  Geen onsekerheid oor God se stem nie.  God is self aan die woord.  Of sigbaar in natuurtekens:  die wolkkolom snags wat die volk lei deur die woestyn; snags ‘n wolk wat lyk soos ‘n vuur.

Dis opmerklik dat die duidelike praat van God, hoe meer die storie van Israel ontvou, al hoe minder duidelik en direk is.  Eers was dit in magtige natuurverskynsels.  Elia is die een wat in 1 Kon 19 ‘n nuwe manier van God se “praat” ontdek:  nie meer aardbewings en stormwinde nie.  Inteendeel, in die suutjieswaai van die wind.

Eers is die enigste manier van kommunikasie met God in die tempel (en veral die teenwoordigheid van die ark) ... maar hoe gemaak as die tempel vernietig word, en die ark verdwyn?  Nou praat God nie meer deur “dinge” nie ... skielik raak mense God se stem:  profete.  Nou is dit nie meer die “stem” vanuit ‘n brandende bos nie ... nou is dit ‘n “so sê die Here”, en gewoonlik kom die woorde uit die mond van ‘n baie ongerespekteerde profeet.

Kom ‘n mens by die laaste boeke van die Ou Testament (... en waarskynlik is dit die boek van Ester) is God glad nie eers meer “teenwoordig” in die boek nie.  Geen enkele keer praat God in die boek nie.  Nou hang die oorlewing van haar mense af “van háar vermoë om ‘n stem vir die stemloses te wees” (Claassens, 117).

Kom ‘n mens in die Nuwe Testament gebeur die “ontstellende”:  die “stem” van God word stilgemaak ... gekruisig.  Die Een wat die “Woord” is (Joh 1) se stem is te ontstellend vir die regeerders van die dag ... so Hy word uit die weg geruim.

Die storie van die kerk is mense wat die opgetekende Stem ken ... wat glo dat die Stem steeds praat ... hierdie keer nie meer in die “groot” goed nie, maar wel daar waar ‘n ou klein groepie(tjie) bymekaar kom ... 2 of 3.  Geen indrukwekkendheid nie.  Geen buldering uit die hemel.  Soms selfs so onindrukwekkend as waar net een “in sy binnekamer” is.  Glad nie die “uitspattigheid” van majestieuse kragte nie.

In die stilte...

(Julie Claassens se boek is uitgegee deur Lux Verbi BM)

DIE REIS NA BINNE: STILTE, LUISTER, AFSONDERING, SABBATSRUS

STILTE

When I speak, it is a demand that others remain silent so I alone may be heard. When I am silent, I hear my true self and reach my soul. When I am silent, I hear with a caring heart.  Silence teaches us to know reality by respecting it where words have defiled it. If our life is poured out in useless words, we will never hear anything because we have said everything before we had anything to say. . . . . Thomas Merton)

LUISTER

Too much talking restricts our capacity to listen, banishes mindfulness and open the door to distraction and escapism.  Talking too much often convinces us of the correctness of our own conclusions and leads some into thinking they are wise.  It can be a subtle exercise in arrogance and superiority (Michael Casey uit “Guide to Living”)

AFSONDERING

Retire from the world each day to some private spot, even if it be only the bedroom (for a while I retreated to the furnace room for want of a better place). Stay in the secret place till the surrounding noises begin to fade out of your heart and a sense of God's presence envelopes you. Listen for the inward Voice till you learn to recognize it. Stop trying to compete with others. Give yourself to God and then be what and who you are without regard to what others think. Learn to pray inwardly every moment. After a while you can do this even while you work. Read less, but more of what is important to your inner life. Never let your mind remain scattered for very long. Call home your roving thoughts. Gaze on Christ with the eyes of your soul. Practice spiritual concentration. All the above is contingent upon a right relation to God through Christ and daily meditation on the Scriptures. Lacking these, nothing will help us; granted these, the discipline recommended will go far to neutralize the evil effects of externalism and to make us acquainted with God and our own souls  (A. W. Tozer)

SABBATSRUS

The Sabbath is not merely an event that happens in time; it redefines the nature of time and how we are to live it. We will not be able to imagine how we are to live in time differently until we stand back and discover how we currently live in it. We will not be able to imagine how we are to live in time differently until we stand back and discover how we currently live in it. (Dan Sabbath)

 

STILTE ... AFSONDERING ... SABBAT

Ek het 'n "shut down”-ervaring gehad. Nee, nie met die FORMATIO-blog nie ... alhoewel daar 'n week se kuberstilte was. Ek kon my daaraan troos dat ons immers met "stilte" doenig is, daarom het ek wel nie 'n groot dringendheid gevoel om te skryf nie.

Dit was beslis iets anders. Asof iets my gedwing het om nie te skryf nie. Laat die woorde nie te vinnig neergeskryf word nie. Asof ek die waarskuwing van Paulus wou ernstig opneem dat woorde soos “klinkende simbale” kan raak. Groteske klankversteuring. Ek is ruim bewus daarvan dat ek te besig is. Ek loop in die gange in die kantoor en vang myself dat ek onnodig praat. Net niks van die FORMATIO se tweede geloofsgewoontes van stilte, afsondering en sabbatsviering wil in my hart (of mond) kom nesmaak nie.

Maar die “shut down” kom toe uit ‘n heel ander rigting: Vrydagnag word ek wakker met ‘n gevoel dat my longe “styf” voel. Saterdag is ek bewus van al strammer asemhaling. Sondag weet ek, ek wag more-oggend my dokter op sy stoeptrappies in. Iets is fout! Infeksie in my longe! Met ‘n stem wat protesteer om te praat. Asem wat nie gewillig suurstof wil intrek nie.

En so word ek gedwing om tot stilstand te kom. My stem te laat rus. My sabbat-in-my-bed. En vir die eerste keer neem ek Richard Dahlstrom se notas. Hierdie keer is ek nie “aanbieder” nie, nou is ek “deelnemer”.

Die heel eerste aanhaling by hoofstuk 9 (“Solitude”) lees ek oor en oor. My geliefde Thomas Merton aan die woord:

There should be at least a room, or some corner where no one will find you and disturb you. You should be able to untether yourself from the world and set yourself free, loosing all the fine strings and strands of tension that bind you by sight, by sound, by thought, to the presence of other men.
Once you have found such a place, be content with it, and do not be disturbed if a good reason takes you out of it. Love it, and return to it as soon as you can, and do not be too quick to change it for another”.Ek skakel my selfoon af ... internet ... rekenaar ... radio ... televisie. Kom tot bedaring. En tussen-in bedink ek Lukas 13:10-17. Die teks vir komende Sondag se prediking: die gedeelte van die vrou wat 18 jaar lank die wêreld met haar kop skuins gedraai moet aankyk. Die krom vrou wat op die Sabbatdag genees word. En ek wonder wat maak ons gebukkend? Wat maak dat ons die wêreld, en ons lewe, nie voluit in die oë kan kyk nie, omdat ons kromgedraai is? Soos Merton dit stel: “fine strings and strands of tension that bind you by sight, by sound, by thought to the presence of other people”.

 Ek wonder dit oor jou ook wat hier lees: wat maak dat jy dalk steeds nie tot bedaring kan kom nie? Nie kan regkop kom nie? Vasgevang is in die gewoonte van sleurgang?

Maar ek hoef nie te praat daaroor nie. Jou eie hart se woorde sal die praatwerk vir jou doen.

As jy net stilword. En begin luister.